25 iyul kuni Toshkent shahridagi Green University konferensiya zalida "Flora va fauna ob'ektlarining noqonuniy savdosi. Bojxona xizmatlariga yordamchi sayt taqdimoti" matbuot anjumani bo'lib o'tdi.

Hayvonot va o'simlik dunyosi ob'ektlarining noqonuniy savdosi butun dunyo bo'ylab tobora kuchayib bormoqda. Jahon banki noqonuniy daraxt kesish, baliq ovlash va yovvoyi tabiat savdosi ekotizimlariga ta'sirini yiliga 1 trillion dollardan 2 trillion dollargacha baholaydi. Davlatlar yiliga 7 dan 12 milliard dollargacha potentsial soliq tushumlarini yo'qotadilar, chunki noqonuniy daraxt kesish, baliq ovlash va yovvoyi tabiat savdosi tufayli ular yig'ilmaydi.

O'zbekiston ham bundan mustasno emas. 2004 yildan 2023 yilgacha bo'lgan davrda O'zbekistonda hayvonot dunyosi ob'ektlarini, shu jumladan umurtqasizlar va umurtqali hayvonlarni, shuningdek derivatlarni olib kirish/eksport qilishga urinish bo'yicha jami 248 ta holat qayd etildi.  Xavfsizlik choralarining muhim tarkibiy qismlaridan biri bu yovvoyi o'simliklar va hayvonlarning xalqaro savdosini tartibga solishdir, ularning soni kamayib bormoqda yoki kamayishi mumkin bo’lgan bir vaqtda populyatsiyalar holatini nazorat qilish zarurdir.

Xalqaro miqyosda bunday tartibga solishning eng samarali vositasi 1973 yil 3 martda imzolangan va 1975 yil 1 iyuldan kuchga kirgan yo'qolib ketish xavfi ostida bo'lgan yovvoyi flora va fauna turlarining xalqaro savdosi to'g'risidagi Konventsiyasi bo’ladi (bundan buyon matnda CITES yoki Konventsiya deb yuritiladi). O'zbekiston Respublikasi Konvensiyaga 1997 yilda qo'shilgan.

Bojxonaning o’rni nimadan iborat? Bojxona xodimi odatda CITES namunalari partiyalarini tekshirishning birinchi (va ba'zan yagona) darajasidir. Savdo CITES qoidalariga muvofiq amalga oshirilishini tasdiqlang, xususan: hujjatlarning mavjudligi, tashilgan namunaning hujjatlarga muvofiqligi (hayvon va o'simliklarni identifikatsiya qilish); firibgarlik va noqonuniy savdoni aniqlash, bu sodir bo'lgan joyda noqonuniy savdoni tekshirish (yoki tergov uchun politsiya/prokurorga topshirish), ma'muriy organga hisobot berish: qonuniy va noqonuniy savdo bo'yicha yillik hisobotlar taqdim qilish.

Bojxona xizmatlariga yordam berish maqsadida "EKOMAKTAB" NNT Respublika ekologik resurs markazi tomonidan fanlar Akademiyasi Zoologiya institutining CITES ilmiy bo'limi mutaxassislari bilan birgalikda, O'zbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o'zgarishi vazirligining ma'muriy ko'magida, shuningdek, "Fauna & Flora International" xalqaro ekologik tashkilotining ekspert va moliyaviy ko'magi bilan O'zbekistonda amalga oshirilayotgan "Markaziy Osiyoda yovvoyi tabiatga qarshi jinoyatlarga qarshi kurashish salohiyatini oshirish va ko'maklashish" loyihasi boshlandi.

Loyiha doirasida fauna va flora turlarini aniqlash bo'yicha o'quv seminarlari o'tkazildi, yuqori naslli nemis cho'pon itlari sotib olindi va Milliy Kinologiya markaziga o'tkazildi, jihozlar o'tkazildi va issiq havoda itlarni o'rgatish uchun chodir qurildi. O'zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Zoologiya instituti mutaxassislari tomonidan taqdim etilgan CITES ilmiy bo'limi bilan birgalikda noqonuniy savdoda mashhur bo'lgan hayvonot dunyosining hidli qutilari yig'ilib, xizmat itlarini tayyorlash uchun topshirildi.   Milliy Kinologiya markaziga boshqa texnik yordam ham ko'rsatildi. Bojxona xodimlari uchun CITES ro'yxatiga kiritilgan hayvonot dunyosi ob'ektlari va ularning hosilalari (terilari, shoxlari va boshqa qismlari) 500 dona miqdorida Cho'ntak ma'lumotnomasi kitopchasi tayyorlanib, bojxona qo'mitasiga taqdim etildi (o'zbek va rus tillarida), shuningdek uning raqamli versiyalari ham taqdim etildi.

Bojxona xodimlarining ishini kuchaytirish uchun onlayn aniqlovchi platformasi ishlab chiqildi: https://yashiltamojnya.uz bu platforma bojxona xizmati xodimlari uchun CITES ro'yxatiga kiritilgan hayvonot dunyosi ob'ektlari va ularning hosilalarini (terilari, shoxlari va boshqa qismlari), flora va fauna ob'ektlari bo'lgan yuk aniqlanganda  aniqlash va asosli qaror qabul qilish imkonini beruvchi platformasi,

O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo'mitasining Milliy kinologiya markazida o‘simlik va hayvonot dunyosini noqonuniy olib kirish va olib chiqishni aniqlash maqsadida hidlovchi itlarni tayyorlashga qaratilgan xalqaro amaliy seminar bo‘lib o'tdi.

“Hayvonot dunyosiga qarshi jinoyatlarning oldini olish bo‘yicha qidiruvchi itlarni tayyorlash salohiyatini kuchaytirish” mavzusidagi xalqaro amaliy seminarda O‘zbekiston, Qozog‘iston va Qirg‘iziston bojxona va chegara xizmatlari vakillari o‘zaro tajriba almashish, o‘zaro hamkorlik va hamkorlikni kuchaytirish maqsadida birlashdi. Hayvonlar, ularning hosilalari (terilari, shoxlari va boshqalar), shuningdek, Qizil kitobga va Yovvoyi tabiat turlarining xalqaro savdosi to‘g‘risidagi konvensiya ro‘yxatiga kiritilgan o‘simliklar va ularning urug‘larining noqonuniy savdosiga qarshi yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan fauna va flora (CITES) dunyosini o’rganishga qaratilgan ushbu seminar bugun uchun muhim ahamiyatga ega!

Seminarda O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligining Biologik xilma-xillikni muhofaza qilish boshqarmasi xodimlari, O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Zoologiya instituti yetakchi mutaxassislari,  O’zbekiston Respublikasi “EKOMAKTAB” ekologiya-resurs markazi.  

Ўзбекистонда иқлим ўзгариши шароитида сув ресурсларини ҳимоя қилиш ва уларни ифлосланишдан асраш бўйича йирик лойиҳа бошланди — «Ўзбекистонда сув ва санитария бўйича ҳаракатларни кучайтириш ва иқлим ўзгариши шароитида сув ресурсларини фавқулодда ифлосланишдан ҳимоя қилиш». Лойиҳанинг мақсади — Ўзбекистондаги турли вазирлик ва идоралар ўртасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш, сув ресурслари ва хавфли чиқиндилар омборларининг хавфсизлигини таъминлаш, офатлар хавфини камайтириш, шунингдек, сув таъминоти ва санитария соҳасида бошқарувни кучайтириш ва салоҳиятни оширишдир. Ушбу лойиҳа ЕЭК БМТ ва Швейцария тараққиёт ва ҳамкорлик агентлиги кўмагида амалга оширилмоқда.

2024 йил 24 сентябрь куни Тошкент шаҳрида ушбу лойиҳани амалга ошириш учун тузилган Идоралараро ишчи гуруҳнинг биринчи йиғилиши бўлиб ўтди. Иштирокчилар экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш вазири ўринбосари Искандар Қутбиддинов раислигида фавқулодда ҳолатларнинг олдини олиш ва сувнинг фавқулодда ифлосланиши, саноат хавфсизлиги ва хавфли чиқиндилар (токсик ва бошқа хавфли чиқиндилар) омборларининг хавфсизлиги бўйича чора-тадбирларни муҳокама қилдилар ва 2024-2025 йиллар учун ишчи гуруҳнинг иш режасини тасдиқладилар.

Бу лойиҳа икки томонлама табиатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги келишувлар, яъни ЕЭК БМТ-ВОЗ/Европа сув ва соғлиқ муаммолари бўйича протоколи ва ЕЭК БМТнинг саноат фавқулодда ҳолатларининг трансчегаравий таъсири тўғрисидаги конвенциясининг ҳамкорлик лойиҳасидир. Ўзбекистон 2023 йилда Марказий Осиёда сув ва соғлиқ муаммолари бўйича Протоколга қўшилган биринчи давлат бўлди.

Лойиҳа шунингдек, иқлим ўзгаришининг оқибатларига қарши чидамлиликни ошириш, трансчегаравий ҳамкорликка кўмаклашиш ва минтақавий алмашинувни ривожлантиришга қаратилган. Ушбу лойиҳа доирасида хавфли чиқиндилар омборларининг хавфсизлигини ошириш, хавфли моддаларнинг сизиб чиқиши билан боғлиқ саноат фавқулодда ҳолатларининг хавфини камайтириш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқилади ва амалга оширилади. Бу Ўзбекистон учун жуда долзарб, чунки бу ерда фаол ривожланаётган кон саноати экологик хавфларни оширмоқда.

Лойиҳанинг мамлакат ва унинг фуқаролари учун афзалликлари катта:

1. Сув ресурслари сифатини яхшилаш, бу бевосита одамлар саломатлигига таъсир қилади.

2. Экологик хавфсизлик даражасини ошириш, бу мамлакатнинг барқарор тараққиёти учун муҳим.

3. Атроф-муҳитни саноат ифлосланишидан ҳимоя қилиш, айниқса, саноат объектларининг кўпайиши шароитида.

4. Сув ресурслари ва чиқиндилар хавфсизлиги билан боғлиқ масалаларни самарали ҳал этиш учун миллий ва минтақавий мувофиқлаштирувни кучайтириш.

Лойиҳа шунингдек, Ўзбекистоннинг саноат фавқулодда ҳолатларига оид Конвенцияга қўшилиши учун йўл харитасини ишлаб чиқишни ҳам кўзда тутади, бу техноген фалокатларнинг олдини олиш чораларини кучайтиради ва экологик хавфларни камайтиради. Бундан ташқари, Сирдарё дарёси ҳавзаси даражасида иш олиб бориш, шунингдек, сув, санитария, гигиена ва соғлиқ соҳасидаги вазиятни таҳлил қилиш ва мақсадли кўрсаткичларни ишлаб чиқиш кўзда тутилган.

Ишчи гуруҳ йиғилиши 2024 йил 24-26 сентябрь кунлари Олмалиқ тоғ-кон металлургия комбинатидаги чиқиндилар омборида хавфсизликни мустаҳкамлаш ва Ўзбекистонда ҳамда унинг чегараларидан ташқарида, Марказий Осиёда сувнинг фавқулодда ифлосланишининг олдини олиш лойиҳаси доирасида амалий ўқув машғулотлари билан бир вақтда ўтказилади. Лойиҳа ЕЭК БМТнинг саноат фавқулодда ҳолатлари тўғрисидаги Конвенцияси доирасида Швейцария Федерал атроф-муҳитни муҳофаза қилиш идораси молиявий кўмагида амалга оширилмоқда. Бу ЕЭК БМТнинг чиқиндилар омборлари хавфсизлиги бўйича қўлланмаси ва чиқиндилар омборлари хавфсизлигини таъминлаш методологиясига асосланган илғор амалиётни ўрганиш ва жорий этиш имконини беради. Чиқиндилар омборлари хавфсизлиги ҳақида қўшимча маълумот олиш учун, ЕЭК БМТ томонидан ишлаб чиқилган видеомазмунни қуйидаги ҳавола орқали кўришингиз мумкин:

User Rating: 5 / 5

Тошкентда 2024 йил 4-5 март кунлари “Марказий Осиёда ёввойи табиат жиноятларига қарши курашишда салоҳиятни ошириш ва кўмаклашиш” халқаро лойиҳаси бўйича ишчи учрашув бўлиб ўтмоқда. Ушбу лойиҳа Марказий Осиё мамлакатлари: Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон ва Тожикистонни умумий вазифа – Марказий Осиёда ёввойи ҳайвонларнинг ноқонуний савдосига қарши курашиш бўйича самарали чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш билан бирлаштирмоқда. Ёввойи ҳайвонлар ва ўсимликларнинг ноқонуний савдоси яширин бизнесининг энг даромадли турларидан биридир. Дунё миқёсида ушбу фаолият пул айланмаси бўйича гиёҳванд моддалар, қурол-яроғ ва одам савдосидан кейин тўртинчи ўринни эгаллаб, йилига қарийб 8,5 миллиард долларни ташкил этади.

Лойиҳа вазифаларининг асосий ташкилотчилари ва ижрочилари – бу Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги, Fauna and Flora (Буюк Британия) халқаро ташкилоти, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Зоология институти, “EKOMAKTAB” республика экология ресурс маркази, TRAFFIC халқаро ташкилоти (Буюк Британия), Қозоғистон биохилма-хиллигини сақлаш ассоциацияси. Тажриба алмашиш, ўқув тадбирлари ва ахборот салоҳиятини оширишда фаол иштирок этаётган ҳамкорлар – бу Божхона қўмитаси, Давлат божхона қўмитаси ҳузуридаги Ўзбекистон Республикаси Миллий кинология маркази, Олий ҳарбий божхона институти ва Ўзбекистон Республикаси прокуратурасидир.

Марказий Осиёда ёввойи табиатнинг ноқонуний савдосининг салбий оқибатлари дунё бўйлаб барча турларнинг кескин камайишига олиб келмоқда. Жумладан, 1990-йилларнинг охири ва 2000-йилларнинг бошларида сайғоқлар сонининг 90% камайиши; чўл тошбақаларининг бир нечта популяциясининг бутунлай йўқолиши; қор қоплони сонининг, айниқса Марказий Осиё ҳудудида яшаётган турларининг камайиши, шунингдек, қизилмия илдизи, каперс, сассиқ Ферула ва шу каби доривор ўсимликларни ҳаддан ташқари эксплуатация қилиниши ва деярли бутунлай йўқ қилиниши кузатилмоқда.

Ёввойи табиатнинг бундай кенг кўламли “вайронагарчиликлари” шундоқ ҳам заиф тоғ, дашт ва чўл экотизимларининг саломатлиги ва фаолиятига ҳамда уларнинг табиатга асосланган қишлоқ жамоаларида экологик хизматлар кўрсатиш ва турмуш тарзини таъминлаш қобилиятига таҳдид солмоқда, бу эса ижтимоий-иқтисодий тенгсизлик ва низоларни кучайишига олиб келмоқда. Самарали ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг етишмаслиги ҳам кенг жиноий тармоқларга ушбу чекка қишлоқ жойларида фойдаланиш ва амалга ошириш имкониятини берадиган қўшимча заифликларни келтириб чиқаради, бу эса маҳаллий ва минтақавий даражада барқарорлик ва хавфсизликни янада пасайтиради.

Ноқонуний олиб кирилаётган ёввойи табиат объектлари Ўзбекистоннинг бетакрор табиати учун ҳақиқий хавф туғдирадиган инвазив турлардир. Лойиҳа мутахассислари бизнинг дарёларимиз, кўлларимиз, ўрмонларимиз ва даштларимизда инвазив турларнинг таҳдидлари ҳақида ҳам эслатиб ўтмоқдалар. Дарёларимизда йиртқич балиқлар ёки дарахтлардаги питонларни ёхуд аҳоли пунктлари яқинида ёки даштларда ёввойи шерларни тасаввур қилиш қўрқинчли. Эҳтимол, бизнинг шароитларимиз экзотик флора ва фаунанинг баъзи вакиллари учун жуда мос эмас, баъзи масъулиятсиз фуқаролар уларни сотиб олишни ва шахсий уйларида сақлашни хуш кўрадилар.

Аммо инвазив турларнинг мослашиш ҳолатлари маълум ва бунга 20 йилдан ортиқ вақт давомида тўқ йўлбарс рангли питонлар билан “уруш” бўлаётган Флорида штати мисол бўла олади. Ватани Жануби-Шарқий Осиё бўлган бу илонларни АҚШга кўп йиллар олдин экзотик фаунани севувчилар олиб келишган. Баъзи урғочилар террариумлардан қочишга муваффақ бўлишди ва Флориданинг илиқ ва нам иқлими уларнинг тарихий ватанидан ёмон эмас эди. Лекин маҳаллий фауна очкўз ва йиртқич мигрантларга тайёр бўлмаган экан. Экологлар огоҳлантирмоқда: кўплаб маҳаллий турлар йўқ бўлиб кетиш билан таҳдид қилмоқда. Маҳаллий аҳоли илонларни қўлга олиш ва йўқ қилишга уринди, аммо уларни тутиш унчалик ҳам осон эмас экан.  2023 йилнинг баҳорида олимлар Қуёшли штат учун жангда одамлар питонларга ютқазаётганини тан олишди. Питонлар одамлар учун катта  хавф туғдиради. Дунё бўйлаб шунга ўхшаш кўплаб мисоллар мавжуд ва бунга қаршилик кўрсата олиш лозим.

Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг ёввойи табиатнинг ноқонуний савдосини аниқлаш ва уларга қарши курашиш самарадорлигини ошириш Марказий Осиё учун жиддий логистика муаммоси бўлиб, идоралар ўртасида салоҳият ва самарали мувофиқлаштиришга катта сармоя киритишни талаб қилади. Қозоғистон, Қирғизистон ва Ўзбекистон қуруқликда 19 193 км умумий чегарага эга ҳамда чекланган ва турли даражадаги устуворлик билан маблағ ва ресурсларни ажратадилар.

Ёввойи табиат манбалари зоналарида жойлашган ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари, транспорт йўллари ва ноқонуний маршрутлар бўйлаб ўрнатилган назорат-ўтказиш пунктлари офицерлари зарур билим, ахборот ва технологиялардан камдан-кам фойдаланиш имкониятига эга. Бу эса уларга ёввойи ҳайвонлар савдосига қарши тезкор чора кўриш, бу каби ҳолатларни самарали олдини олиш ва бартараф этиш учун жуда зарурдир.  

СИТЕС конвенциялари рўйхатига киритилган ёввойи табиат объектларини ноёб ва заиф деб аниқлаш бўйича билим ва кўникмаларни ошириш мақсадида бир қатор семинар ва тренинглар ташкил этилди. Ахборот-маълумотномалар ва кўргазмали қуроллар тайёрланди. Ушбу лойиҳа доирасида олиб борилаётган ишлар Ўзбекистон Республикаси божхона қўмитаси, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш идораси, фан ва жамоат экологик ташкилотларининг маъмурий салоҳияти ва ресурсларини бирлаштирган ҳамкорликдаги ишларнинг биринчи ва илғор шакли ҳисобланади.

Марказий Осиёда ёввойи табиатнинг ноқонуний савдосига қарши курашиш дастури менежери Мэтт Лоутон ўз нутқида Ўзбекистон ҳукуматининг экологик барқарорлик ва хавфсизликни  таъминлашда салмоқли ҳиссасини таъкидлаб ўтди. Шунингдек, СИТЕС Конвенцияси (ёввойи фауна ва флоранинг йўқолиб бораётган турлари бўйича халқаро савдо тўғрисидаги Конвенция) бўйича мажбуриятларни бажариш шартларини таъминлашда ҳам Ўзбекистон эришган ютуқларга тўхталиб ўтди.

“Биз лойиҳанинг биринчи босқичидан ўтдик ва яхши натижаларга эришдик. Асосий идоралар ўртасида алоқа ўрнатилмоқда, тажриба ва маълумотлар алмашилмоқда, давлат тилларида маълумотнома ва ахборот адабиётлари тайёрланди, изқувар итлар ҳайвонлар ва уларнинг ҳосилалари (шохлари, терилари) билан контрабандани аниқлашга ўргатилмоқда.  Марказий Осиё мамлакатлари ўртасида трансчегаравий минтақавий ҳамкорлик йўлга қўйилмоқда, қонунбузарларни аниқлаш, ушлаш, тергов қилиш ва қонуний чора кўриш, прокуратура ва суд салоҳиятини мустаҳкамлаш вазифалари кучайтирилмоқда”, - деди Мэтт Лоутон.

Тошкентдаги ишчи учрашувда лойиҳанинг биринчи босқичи натижаларини лойиҳанинг миллий ҳамкорлари вакиллари билан ўртоқлашиш, эришилган ютуқлар ва олинган сабоқларни муҳокама қилиш, шунингдек, ёввойи ҳайвонларнинг ноқонуний савдоси муаммоларини ҳал қилишнинг кейинги босқичларини аниқлаш ва СИТЕС Конвенцияси бўйича мажбуриятларнинг бажарилишига кўмаклашиш вазифаси қўйилди. 

Ушбу вазифалар Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 31 майдаги ПФ-81-сонли “Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасини трансформация қилиш ва ваколатли давлат органи фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони ҳамда ПҚ-171-сонли “Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги фаолиятини самарали ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорида белгиланган мақсадларга жавоб беради. 

User Rating: 5 / 5

2023-yil 10-oktabr kuni Jamboy tumanidagi 36 -, 25 - maktablarda Zarafshon milliy tabiat bog'i xodimlarining ekologik-ma'rifiy ishlari davomida qo'riqlanadigan orollar do'stlari xalqaro qardosh marafonining taqdimoti bo'lib o'tdi (2023-yil oktabr-noyabr). Ushbu loyihaning maqsadi 4000 dan ortiq bolalar va yoshlarni Rossiya, Belorusiya, O'zbekiston, Qirg'iziston mintaqalarida DZO maktab va talabalar klublarining barqaror qardosh aloqalarini yaratish orqali tabiatni muhofaza qilish diplomatiyasiga jalb etishdir.
Perm shahridagi (Rossiya) qardosh jamoa bilan birinchi onlayn uchrashuv bo'lib o'tdi.

Marafon "EKOMAKTAB" ekologik-resurs markazi (O'zbekiston) hamda Jamboy tumani hokimligi ko'magida amalga oshirilmoqda. Tadbir "tabiat do'stlari bolalar va yoshlar klublarining akseleratori "Tabiatni muhofaza qilish diplomatiyasi" kompleks loyihasi doirasida o'tkaziladi, uni qo'riqlanadigan orollar do'stlari harakati Rossiya bolalar va yoshlar harakatining grant ko'magida amalga oshiradi.

https://t.me/mypervie

User Rating: 5 / 5

Odamzod yiliga 37 gigatonna atrofida issiqxona gazlarini atmosferga chiqarib yuboradi.

Sayyoramiz ekosistemasi esa buning 20 gigatonnaga yaqinini o’zlashtira oladi, qolgani esa yildan-yilga atmosferada yig’ilib sayyorimizda harorat ko’tarilishini ta’minlaydi. Bu esa o’z navbatida tabiiy muzliklarni eritadi, qurg’oqchilik olib keladi, o’rmonlarda yong’inlar hosil qiladi va boshqa boshqa salbiy ofatlarni sabachisi bo’ladi.

Oxirgi 50 yil ichida “Sayyoramiz o’pkasi” Amazon yomg’irli o’rmonlari 17 % ga qisqardi

Arktika tabiiy muzliklari yuzasi esa oxirgi 40 yil ichida 7,05 mill. km. kv. dan 4,32 mill. km. kv. ga kamaydi.

Qiziqmi? Bilasizmi nega bular ro’y berdi?

Xo’sh, e’tiboringizni qarata oldik. Endi siz mavzuga ancha yaqinroqsiz.

Hammasi oddiy. Sayyoramiz bilan nima sodir bo’layotgan bo’lsa, barchasiga biz – insonlar javobgarmiz. Bugungi kunda o’z ta’sirini o’tqazadigan, boshqaruvdagi, mablag’i bor, ofislarni, zavodlar va fabriklarni, firmalar va kompaniyalarni, va xattoki mamlakatlarni boshqaradigan insonlar eng asosiylaridandir. Aholining katta yoshli qismi, hamda ulardan oldin javobgar bo’lgalar. Qo’pol qilib aytganda, 35 dan 65 yoshgacha bo’lgan insonlardir. Buning natijasida esa esa ular “tayyorlagan osh” ni bugungi kundagi yosh avlod yeyishiga to’g’ri keladi. Butun odamzod iqlim tizimiga ta’sir qilgani sababli, aynan yoshlar buning oqibatlarini o’z nafasida his qilishadi.

Shu munosabat bilan, O’zbekiston yosh fermerlari Kengashi, Global Ekologik Fondning Kichik Grantlar Dasturi bilan hamkorlikda “Yoshlar iqlim o’zgarishiga qarshi” loyihasi doirasida tanlov e’lon qiladi.

Tanlov haqida

Yoshlar – qudratli kuch. U o’zini barqaror va porloq kelajak bilan ta’minlashga qodir. Biroq buning uchun sayyoramiz iqlimiga xavf solib turgan butun is’temol, ishlab chiqarish va tabiiy resurlar boshqaruvi tizimlarida o’zgarishlar kiritish kerak. Hamda, bunda har bir insonning hissasi muhim, chunki iqlim va tabiat masalasi barchamiz bilan bog’liq. Faqatgina birgalikdagi harakatimix uni barqaror va sog’lom qiladi.

Har birimiz kundalik hayotimizda ushbu masala haqida o’ylashimiz va unga bo’lgan o’zimizni munosabatimizni o’zgartishimiz kerak. Har bir kishi agar hech narsa o'zgarmasa, kelajak avlodga yashash uchun sharoit bo’lmasligini boshqalarga ta’kidlashi kerak, chunki iqlim o'zgarishi yerdagi hayotni nobud qilishi mumkin yoki chidab bo’lmas darajaga keltirishi mumkin.

Shunday qilib, biz har bir yoshlarni chorlab qolamiz. Ushbu tanlov aynan siz uchun! Do'stlaringiz, qo’ni-qo'shnilaringiz, ota-onangiz, aka-uka va opa-singillaringiz uchun namuna bo'lish vaqti keldi. 

Bizning tanlovimizda qatnashish uchun iqlimni barqarorligiga ijobiy ta’sir qiladigan - issiqxona gazlarini tarqalishini kamaytiradigan kundalik hayotimizdagi iqlimga-salbiy yondashuvlarni o’rnini bosadigan taklifingizni bizga yuboring. Bu har qanday narsa bo'lishi mumkin:

- energiyadan foydalanishda yoki ishlab chiqarishda

- uyingizni, ko'changizni, shaharni qanday jihozlashingiz, uni issiqxona gazi emissiyasini istisno qiladigan yoki kamaytiradigan usullardan foydalanish qulay bo'lishi uchun;

- suv yoki yerdan foydalanishda;

- iste'molda boshqacha yondashuv

va boshqa boshqa narsalar bo’lishi mumkin.

Biz g’oya tanlashda hech qanday chegara qo'ymaymiz. Sizning g’oyangiz turli xil bo'lishi mumkin. Bu telefon uchun dastur/ilova yoki ish joyingiz, o'quv maskaningizdagi va kundalik hayotdagi jarayonlardagi o’zgartirish bo’lishi mumkin. Bu sizning sinfingiz yoki kabinetingizni isitish yoki sovutish tizimini takomillashtirish bo'yicha yoki kamroq uglerod yoqilg'isini sarflashga yordam beradigan ofis bo'lishi mumkin. Umuman olganda, bu barchasi sizning tasavvuringiz va yaratuvchanligingizga bog’liq.

Har bir inson o'z g’oyasini kelajakda amalga oshirish maqsadida taqdim etishi mumkin. Bu aniq bir narsa bo'lishi kerak, amalga oshirish uchun oddiy va boshqalar ya'ni har qanday shaxs yoki jamoa yoki muassasa tomonidan takrorlashi uchun oson bo’lishi kerak.  

Tanlov shartlari

1. G’oyangizni bir o’zingiz yoki jamoa sifatida taqdim etishingiz mumkin. Jamoa a’zolari 5 kishidan oshmasligi kerak. Agar jamoa sifatida qatnashadigan bo’lsangiz, jamoa a’zolaridan kamida 1-2 tasi qizlar bo'lishi kerak. Biz qizlarning tanlovda teng huquq va imkoniyatlarga ega bo'lishini ham istaymiz.
2. Tanlov yoshlar uchun. Shuning uchun jamoa a'zolari 35 yoshgacha bo'lishi kerak.
3. Yuqorida aytib o'tilganidek, bu g'oya aniq, amalga oshirilishi mumkin, emissiyalarni kamaytirish uchun aniq natijalar beradigan va boshqa odamlar, tashkilotlar, jamoalar orasida replikatsiya qilish xususiyatiga ega bo'lishi kerak;
4. Siz g’oyangiz haqida oddiy video rolik tayyorlashinigiz kerak bo’ladi. Unga ko'ra, odamlar sizning taklifingizga ovoz berishlari mumkin.

G’oya ustida ishlash jarayonida, siz to’g’ridan-to’g’ri tanlov mentorlaridan/instruktorilaridan maslahat olishingiz mumkin:

Po'lat Solihov + 998 98 128 46 26

Bekzod Kenjayev + 998 97 146 08 48

Aleksey Volkov + 998 93 381 00 82

Ular sizning g’oyangizdagi ba'zi zaif nuqtalar bo’lsa, o’z firklarini bildirishadi.

Ularga to’g’ridan-to’g’ri qo’ng’iroq qilishingiz yoki telegram messenjeri orqali aloqaga chiqishingiz mumkin.     

Barcha arizalar hakamlar hay'ati a'zolari tomonidan quyidagi mezonlar asosida baholanadi:

1. Qo’llanuvchanligi, realistikligi, amaliyligi;
2. Emissiyalarni kamaytirishga ta'sir doirasi;
3. Masshtabliligi, boshqalar tomonidan takrorlash uchun salohiyat ega - bu qanchalik ko’proq odamlar takrorlashi uchun qanday amalga oshirilishi mumkin.
4. G'oyaning ijodkorligi.

Baholash jarayonining yarmi hakamlar hay'ati tomonidan, qolgan yarmi esa ijtimoiy tarmoqlarda ochiq ovoz berish orqali tanlov yakunida amalga oshiriladi.

2 tadan 1,2 va 3 o'ringa ega bo’lishadi – umumiy 6 ta sovrindorlar saylanadi.

Barcha sovrindorlarga o'z g'oyalarini amalga oshirishi uchun pul mablag'lari beriladi:

birinchi (birinchi 2 ta o'rin uchun) – 2 000 AQSH dollari;

ikkinchi (3 va 4) o'rin (a) uchun-1000 AQSH dollari;

uchinchi (5 va 6) o'rin uchun – 500 AQSH dollari.

G'oyalarni amalga oshirishni rag'batlantirish uchun mablag' ajratilgandan so'ng, 2020 yilning kuzida eng yaxshi g'oya tanlab olinadi.

Tanlovning barcha ishtirokchilari joriy yilning kuzida Toshkentda bo'lib o'tadigan Yoshlar Iqlim Forumida ishtirok etishlari mumkin.

Bundan tashqari, tanlovning barcha sovrindorlari O'zbekistondagi BMT tizimi rahbari bilan kechki ovqat tarzidagi sovrinni qo'lga kiritadilar.

Arizalar jamoa a'zolarini ism-shariflarini va bog’lanish uchun telefon raqamlari bilan bepul shaklda topshirilishi mumkin.

Arizalarni 2020 yil 31 aprelgacha qabul qilinadi.

Arizalar quyidagi manzilga yuboriladi:

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Savollar uchun ushbu raqamga qo'ng'iroq qiling:

(+998) 97 146 08 48

Qani boshlang. G’oyalaringizni kutmoqdamiz.

#Ijodkorlik. #Tanlov. #Sovrinlar. #IqlimO'zgarishi. #Konkurs

Albatta, biror taklif qilishdan oldin, iqlim o'zgarishi haqida bir oz ma'lumot olishingiz kerak bo'ladi.

Internetni oching, qidiring, izlaning va o'qing. Bundan tashqari, sizga yordam berish maqsadida biz ham bilimlarimizni sizlarga ulashib boramiz. Lekin tashabbus sizning qo’lingizda.

Xullas, siz taklif qilayotgan loyiha atrofingizdagi odamlar tomonidan osongina takrorlay oladigan bo’lishi kerak. Qanchalik oson va ko'proq odamlar sizning orqangizdan takrorlasa, barchamiz birgalikda ekologiyamiz uchun zararli bo’lgan issiqxona gazlarini tarqalishini shunchalik kamaytira olamiz. O’z yo’lida iqlimimizni barqaror saqlab qolamiz.